Gesteenten

In de introductie van de hoofdrubriek Mineralen & Gesteenten werd al aangegeven wat een mineraal is en wat een gesteente. Voor wie dat nogmaals wil lezen, volgt hier het verkorte document "Wat zijn Gesteenten". Op deze plaats gaan we inzoomen op deze gesteenten.

Bij de rubriek mineralen zagen we reeds hoe mineralen uit magma en lava zijn ontstaan. Vanuit deze mineralen worden de gesteenten gevormd. De uiteindelijke bron van alle magma is de aardmantel (zie aardbol) Afhankelijk van de plaats (diepte) in deze aardmantel heersen verschillende temperatuurs- en drukomstandigheden. Deze zijn bepalend voor de samenstelling van magma en gesteente. In de bovenmantel overheerst het vaste mantelgesteente peridotiet, bestaande uit voornamelijk de mineralen olivijn, pyroxeen en amfibool.

Het hiervoor beschreven proces van gesteentevorming is een steeds voortdurende beweging.

We zagen reeds dat temperatuur en druk bepalend zijn voor de samenstelling van het vloeibare magma en het ontstaan van mineralen en gesteenten. Door afkoeling van het magma vindt scheiding en uitkristallisering van mineralen plaats.

Ontstaan

Door erosie en verwering van gesteente ontstaan brokstukken, die daarna door wind, ijs, rivier of zee worden meegenomen om elders te worden afgezet.

Brokstukken (fragmenten, klasten, korrels) zijn afkomstig van bestaande gesteenten of van organisch materiaal (schelpen, koraal, planten). Sedimenten (afzettingsgesteenten) kunnen ook ontstaan door het rechtstreeks neerslaan van opgeloste stoffen in het water of door indamping.

Metamorf gesteente is gesteente dat onder invloed van temperatuur of druk is gerekristalliseerd of een metamorfose heeft ondergaan. Meestal gebeurt dit op grotere diepte in de aardkorst of mantel.

Metamorfose (verandering)
Als een gesteente door tektonische of vulkanische processen aan een andere temperatuur of druk wordt blootgesteld, kunnen één of meerdere mineralen in het gesteente, doordat ze niet meer stabiel zijn, gaan reageren tot nieuwe mineralen of faseovergangen gaan doorlopen. Dit proces noemt men metamorfose.